مقاطع فلزی به‌ویژه فولادی کاربرد بسیار گسترده‌ای در صنعت دارند. از ساختمان‌سازی و پل‌سازی گرفته تا ساخت اسکله‌های نفتی و بنادر از این محصولات استفاده می‌شود. در بین انواع این مقاطع، نبشی و ناودانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. البته این دو به دلیل شباهت نسبتا زیادی ظاهری‌شان اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند.
در این مقاله با هدف مرور اصلی‌ترین موارد کاربرد نبشی و ناودانی به معرفی این دو مقطع فولادی می‌پردازیم. برای این منظور ابتدا هریک را مختصرا معرفی کرده و ساختارشان را مرور می‌کنیم. در هریک از بخش‌های صنعت که فعال هستید با ما همراه شده و با دو متریال مهمی که احتمالا تاکنون نیز با آن‌ها برخورد داشته‌اید، آشنا شوید.
مروری بر ساختار نبشی و ناودانی
نبشی، یکی از انواع مقاطع یا پروفیل‌های فولادی است که شکل کلی آن را می‌توان با حرف انگلیسی L توصیف کرد. با این تفاوت که در ساخت آن، اغلب هر دو ضلع به یک اندازه هستند. هرچند اشکال دیگر آن نیز معمول است. به این اضلاع در زبان صنعتی، بال گفته می‌شود. همانطورکه از نام و شکل این محصول مشخص است، کاربرد اصلی آن در نقاط زاویه‌دار مانند تقاطع دو دیوار در ساختمان‌سازی است. نوع دیگر این محصول نیز V شکل است. دو بال این نبشی با یکدیگر زاویه‌ی کمتر از ۹۰ درجه و معمولا ۴۵ درجه می‌سازند.
ناودانی اما مقطعی سنگین‌تر و پیچیده‌تر نسبت به نبشی است. این محصول، علاوه بر دو بال موازی، یک ضلع دیگر نیز دارد که بال‌ها را از وسط یا انتهای‌شان به یکدیگر وصل می‌کند. به این ضلع، جان گفته می‌شود. شکل این مقطع با حروف C یا U قابل توصیف است. ناودانی C شکل را با استاندارد UPE و ناودانی U شکل را با استاندارد UPN نیز می‌شناسند.
پیش از آنکه به بحث کاربرد نبشی و ناودانی بپردازیم؛ باید یادآور شویم که این دو محصول عمدتا از جنس فولاد کم‌کربن یا گالوانیزه و گاهی آلومینیوم و به روش‌هایی مانند نورد گرم یا فابریک، پرسی تولید می‌شوند. دلیل استفاده از این دو متریال نیز مقاومت بالای آن‌ها در برابر رطوبت و خوردگی است. فولاد کم‌کربن، مقاومت پیچشی و خمشی بسیار مطلوبی نیز ارائه می‌دهد.
همچنین بهطورکلی قیمت ناودانی نسبت به نبشی به دلیل وزن سنگین‌تر، بیشتر است. وب‌سایت فولادینو، ضمن همکاری با بهترین تولیدکننده‌های این دو محصول، آن‌ها را با بدون محدودیت در سفارش و قیمت مقرون‌به‌صرفه به فروش می‌رساند.
کاربرد نبشی در صنعت
ساخت‌وساز انواع سازه، اعم از سازه‌های کوچک تا پل‌های شهری از اصلی‌ترین کاربردهای نبشی هستند که در این بخش، جزئیات آن‌ها به همراه دیگر کاربردهای این مقطع را مرور می‌کنیم.
ساخت اسکلت های فولادی
نبشی و ناودانی به‌ویژه نبشی، محصولاتی ساختاری هستند که می‌توانند در ساخت اسکلت یک ساختمان به‌خصوص سازه‌های فولادی به کار بروند. انبارها و اسکله‌های نفتی، نمونه‌ی عالی چنین ساختمان‌هایی هستند. در ساخت این سازه‌ها معمولا به نیم‌طبقه نیاز است که نبشی به‌خوبی می‌تواند در آن به کار برود. درصورت نیاز باید از نبشی‌های مقاوم در برابر حرارت، مانند نبشی A316 استفاده کرد.
پشتیبانی سقف نیز دیگر کاربرد نبشی در ساخت اسکلت‌های غیربتنی است. دیگر محل کاربرد نبشی در چنین ساخت‌وسازهایی، کف سازه است. مقاومت بالای این محصول در برابر ضربه و فشار و جلوگیری از انتقال آن‌ها به تاسیسات، این کاربری را توجیه می‌کند.
ساختمان سازی
همانطورکه قبلا هم اشاره کردیم، نبشی و ناودانی در ساختمان‌سازی کاربردهای گسترده؛ اما متفاوتی دارند. از نبشی بیشتر برای ساخت ستون و خرپا، شاسی‌کشی آسانسور، قاب سیستم تهویه‌ی هوا، چارچوب درب و پنجره و اتصالات استفاده می‌شود.
پل سازی
بهطورکلی از مقاطع زاویه‌دار فولادی مانند نبشی و ناودانی در پل‌سازی به‌وفور استفاده می‌شود. به‌ویژه نبشی در ساخت عرشه‌ی پل کاربرد گسترده‌تری دارد. این مقطع می‌تواند به‌خوبی نقش تقویت‌کننده بتن را بازی کرده و در قوس‌ها، تیرها و زیرسازی مسیرهای عبوری عابران پیاده به کار برود. نبشی‌های قوی با ضخامت مناسب، ظرفیت تحمل بار پل را نیز بالا می‌برند.
ساخت تجهیزات صنعتی سنگین
کاربرد نبشی و ناودانی به صنایع ساخت‌وساز محدود نمی‌شود. به‌ویژه نبشی را در تجهیزات صنعتی سنگین مانند ساخت انواع بولدوزر، جرثقیل، ماشین‌آلات جاده‌سازی مانند انواع غلطک، بیل مکانیکی و غیره می‌بینیم. نوع خاصی از نبشی به نام نبشی A36 قابلیت جوشکاری، خم‌کاری و ماشین‌کاری بسیار بالایی داشته و کاربرد گسترده‌ای در ساخت ماشین‌آلات صنعتی دارد.
دیگر کاربردهای نبشی
از دیگر کاربردهای مهم نبشی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساخت انواع قفسه و کانکس
- ساخت برج‌های ارتباطی مخابراتی و برقی
- ساخت تخت، میز، صندلی، نردبان و غیره
- صنایع کشتی‌سازی و خودروسازی
- ساخت بادبند
- اتصال ستون‌ها در سدسازی
- صنایع تزئینی (در این صنعت بیشتر از نبشی آلومینیومی استفاده می‌شود؛ چراکه در کنار وزن سبک‌تر، ظاهر زیباتر و قابلیت رنگ‌آمیزی نیز دارد)
کاربرد ناودانی در صنعت
کاربردهای نبشی و ناودانی هم‌پوشانی‌های زیادی دارند؛ اما درصورت نیاز به مقاومت پیچشی بیشتر باید از ناودانی استفاده کرد. این مقطع، همچنین کاربردهای اختصاصی‌تری نیز دارد که در این بخش آن‌ها را مرور می‌کنیم.
کاربرد ناودانی در ساختمان سازی
مهم‌ترین کاربرد ناودانی در ساختمان‌سازی و صنایع عمرانی به‌خصوص برای طراحی اسکلت و قالب است. از این محصول در برپاسازی چارچوب اصلی استفاده شده و به‌کارگیری آن می‌تواند مقاومت اسکلت‌های بتنی را در برابر انواع تنش افزایش دهد. در ساختمان‌سازی، انواع سبک‌تر ناودانی کاربرد دارند که گاهی از آن‌ها در ساخت نما نیز استفاده می‌شود. از دیگر کاربردهای ناودانی در ساختمان‌سازی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساخت انواع تیر و ستون
- سازه‌های خرپایی
- ساخت بادبند
- سقف‌های سبک (به عنوان تیرچه)
- ساخت چارچوب درب و پنجره
- ساخت ناودان
کاربرد ناودانی در ماشین‌آلات
نبشی و ناودانی ، هر دو در ساخت تجهیزات سنگین و ماشین‌آلات کاربرد دارند. یکی از مهم‌ترین کاربردهای ناودانی در این صنایع، در سقف و دیواره‌های ماشین‌آلات سنگین مانند تریلرهاست. قسمت‌های پایه‌ای و حامل بار ماشین‌آلات نیز دیگر محل‌های کاربرد مهم این مقطع فولادی هستند.
دیگر کاربردهای ناودانی
از دیگر کاربردهای مهم ناودانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساخت سازه‌های فلزی مانند انبار، کانکس، گاراژ، کارگاه‌های موقت، پانل‌ها، کابینت‌های ثابت و غیره
- ساخت سازه‌های دریایی
- کشتی‌سازی
- ساخت اسکله‌های دریایی
- ساخت دکل‌های انتقال نیرو
- ساخت اتاقک و بدنه‌ی خودرو
- ساخت سازه‌های موقت به‌منظور ترمیم بنا
سخن آخر
نبشی و ناودانی ، دو مقطع مهم و پرکاربرد فلزی در صنعت هستند که عمدتا از جنس فولاد و در موارد کمتری از آلومینیوم ساخته می‌شوند. نبشی، سازه‌ای L یا V شکل و ناودانی، مقطعی C یا U شکل است. هر دوی این مقاطع، مقاومت‌های برشی، پیچشی و کششی بالایی دارند.
اصلی‌ترین کاربرد نبشی و ناودانی ، مربوط به صنایع ساخت‌وساز است که از سازه‌های بسیار بزرگ مانند سد، اسکله و پل تا ساختمان‌های مسکونی کوچک را شامل می‌شود. با‌این‌حال این دو محصول هرکدام در بخش‌های جداگانه‌ای از این سازه‌ها به کار گرفته می‌شوند. ساخت سازه‌ها و اسکلت‌های فلزی مانند انبار و انواع خرپا، صنایع تولیدی ماشین‌آلات سنگین و صنعت خودروسازی از دیگر موارد کاربرد این دو مقطع محسوب می‌شوند.