بررسی روش‌های نصب سقف وافل برای بهبود کیفیت ضروری است یا خیر؟ ساختمان‌سازی پروژه‌ای است که از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که یک ساختمان پس از ساخته شدن قرار است مامنی باشد برای انسان‌ها که در آن زندگی کنند و به فعالیت‌های روزمره خود بپردازند. بنابراین باید به‌گونه‌ای قوی و محکم ساخته شوند که تا حد ممکن در برار انواع خطرات مانند؛ زلزله، آتش‌سوزی، سیل و… مقاوم باشد و کمترین آسیب را به افراد وارد کند. هر چند برخی اوقات ساختمان‌هایی احداث می‌شوند که کمترین مقاومت عادی را دارند، چه رسد به مقاومت در برابر زلزله و آتش‌سوزی و بلایای طبیعی دیگر.
در این مقاله به بررسی روش‌های نصب سقف وافل برای بهبود کیفیت می‌پردازیم تا با نکات آن به خوبی آشنا شوید.
سقف وافل چیست؟
سقف وافل نوعی سازه‌ی بتنی است که با بتن مسلح ساخته شده و ظاهری شیک دارد که کاربرد آن بیشتر در سقف‌های با ارتفاع بیشتر از 12 متر و دهانه‌های گسترده مانند؛ بیمارستان‌ها، هتل‌ها، مراکز تجاری، دانشگاه‌ها، سالن‌های ورزشی، فرودگاه‌ها و … است. علاوه‌بر ظاهر زیبا، این نوع سقف مزایای اقتصادی و فنی چشم‌گیری دارد. از آنجا که برای ساخت آن از قالب وافل استفاده می‌شود، وزن مرده سازه را بسیار کاهش می‌دهد. به سقف وافل دال دو طرفه هم گفته می‌شود، و چون با سیستم قابلمه‌ای اجرا می‌شود به لقب قابلمه‌ای یا مشبک نیز مشهور است.
مزایا و معایب سقف وافل
سقف وافل علاوه بر زیبایی ظاهری و چشمگیر، مزایای کاربردی زیادی دارد که در اینجا به چند مورد پر اهمیت اشاره می‌کنیم. همان‌طور که ذکر شد از مهم‌ترین مزایای سقف وافل می‌توان به صرفه‌ی اقتصادی و زمان اجرای آن اشاره کرد. مزیت بعدی آن امکان اجرای آن بر روی هر دو اسکلت بتنی و فلزی است. مقاومت در برابر آتش‌سوزی و لرزش از جمله مزیت‌های دیگر این نوع سقف محسوب می‌شود. از طرف دیگر، می‌توان از عدم قابلیت اجرا برای سقف‌های شیب‌دار و همچنین افزایش هزینه سقف کاذب یا کناف به پروژه به عنوان معایب آن اشاره کرد.
پارامترهای طراحی سقف وافل
پارامترهای مهم در طراحی سقف وافل شامل؛ ضخامت دال، فاصله بین دو محور تیرچه، ضرایب سختی دال و عرض و عمق تیرچه است. البته این نوع سقف نیز همانند سایر سازه‌ها قابلیت طراحی با نرم‌افزارهای ویژه مهندسی را دارد که احتمال بروز خطای انسانی در طراحی و محاسبات را کاهش داده‌اند. نرم‌افزارهایی همچون Safe و Etabs در طراحی سقف وافل مورد استفاده قرار می‌گیرند که به تطابق طراحی و نقشه‌ها با مقررات و دستورالعمل‌های خاص موجود در این حوزه کمک می‌کنند.
مراحل اجرای سقف وافل
زیرسازی سقف وافل
اولین مرحله عملیات زیرسازی سقف وافل است که با نصب جک‌ها شروع می‌شود و با کار گذاشتن قالب‌های وافل ادامه پیدا می‌کند. نصب جک در سقف وافل نیازی به قالب فلزی ندارد، زیرا قالب‌های آن مستقیم بر روی قوطی‌های فلزی قرار می‌گیرد.
قالب چینی وافل
دومین مرحله قالب‌چینی وافل است که پس از جایگذاری قالب‌ها، میلگرد گذاری و آرماتوربندی انجام می‌شود، که در طول میلگرد گذاری منع و مشکلی برای عبور و مرور افراد مشغول به کار ندارد.
بتن ریزی سقف وافل
بعد از اجرای قالب‌چینی و کنترل نهایی آن، عملیات بتن‌ریزی صورت می‌گیرد که درصورت تمایل، سطح بالای آن صیقل می‌گردد، هرچند که زیبایی و کیفیت کار را افزایش می‌دهد اما الزامی هم نیست.
قالب برداری سقف وافل
بعد از تکمیل مراحل قبل و گذشت زمان کافی، بتن به اندازه کافی سفت و سخت شده که علامت فرارسیدن زمان آغاز عملیات قالب‌برداری است. نکته‌ی قابل توجه در این مرحله این است که باید با دقت کافی انجام شود که قالب‌ها در بتن گیر نکنند و یا اینکه هنگام بیرون کشیدن دچار ترک‌خوردیگی نشوند، به این دلیل که قالب‌های وافل چند بار مصرف بوده و نگهداری صحیح از آنها دارای صرفه‌ی اقتصادی است.
نازک کاری سقف وافل
هرچند نمای نهایی خود سقف وافل به قدر کافی و زیبا است و در برخی از سالن‌ها با نورپردازی و… طرح‌های جذابی به آن می‌دهند، اما در برخی سالن‌ها و اتاق‌ها نیز برای این مرحله از سقف کاذب استفاده می‌کنند.
اجرای خیز منفی در سقف وافل
تغییر شکل رو به پایین سقف‌ها و تیرهای بتنی، به دلیل وارد شدن بار بتن‌ریزی در زمان اجرا و همچنین اعمال بار بهره‌برداری، را خیز می‌گویند. برای جلوگیری از این اتفاق، هنگام بهره برداری باید در زمان اجرای تیر و دال، این موضوع را پیش‌بینی کرد و با اجرای رو به بالای خیز که به آن خیز منفی نیز گفته می‌شود از بروز مشکلاتی همچون شکم‌دادن سقف جلوگیری کرد.
اجرای تاسیسات در سقف وافل
اجرای تاسیسات در سقف وافل به دو روش؛ از زیر سقف و داخل سقف انجام می‌شود. لازم به ذکر است که تاسیسات و لوله‌ها از روی سقف اجرا می‌کنند هرچند که دردسرهای خاص خود را دارد و عمر لوله‌ها را کاهش می‌دهد. در اجرای تاسیسات از روی سقف باید روی آنها ماهیچه سیمانی کشیده شود و بعد فضای خالی آنها را با پوکه ریزی پر کرد و سپس یک لایه ملات کشیده شود. که این مراحل هزینه‌بر بوده و عمر تاسیسات را کاهش می‌دهد. اما اجرای سقف وافل این امکان را ایجاد کرده تا با روش‌های کم هزینه‌تر و راحت‌تر به اجرای تاسیسات پرداخته‌شود. چرا که به دلیل حفره حفره بودن این نوع سقف امکان عبور لوله‌های تاسیساتی را از زیر سقف و داخل آن فراهم نموده، بدون اینکه به اجزای سازه‌ای سقف آسیب برساند.
اجرای تاسیسات از زیر سقف وافل
در این روش قبل از بتن‌ریزی، لوله‌ها براساس نقشه قرار داده می‌شوند. در صورتی که ارتفاع اهمیتی نداشته باشد می‌توان تاسیسات را از زیر دال بتنی عبور داد و سپس سقف کاذب اجرا کرد.
اجرای تاسیسات از داخل سقف وافل
در این روش به اندازه بازشویی که برای تاسیسات نیاز است لوله‌هایی قرار می‌گیرد و سپس اقدام به بتن‌ریزی می‌کنند.
نکات طلایی در اجرای تاسیسات سقف
از آنجا که معمولا اجرای تاسیسات در سقف وافل ممکن است دچار تغییرات متعددی شود، بهتر است ابتدا نقشه تاسیسات کاملا نهایی شده و سپس طبق نقشه‌خوانی که در مقالات قبل اشاره کردیم، اقدام به لوله‌گذاری و بتن‌ریزی در سقف شود. هرچند این نکته در اجرای همه‌ی سقف‌ها مهم است اما در سقف وافل از اهمیت دوچندانی برخوردار است، چراکه امکان انجام تاسیسات از داخل سقف وافل نیز وجود دارد.
اگر تیر وجود داشته باشد، ضروری است که تاسیسات از داخل آنها عبور داده شود،که کار سختی است، بنابراین می‌توان با قرار دادن لوله از سختی کار کاست، اما لازم است با طراح سازه از قبل هماهنگ شود.
نکته‌ی دیگر درباره‌ی عبور دادن تاسیسات از داخل سقف به بالای آن است، که به وسیله بازشوها صورت می‌گیرد. بنابراین اگر بازشوها از میزان تعیین شده توسط آیین‌نامه بیشتر باشد لازم است که در طراحی سازه اعمال شود. ضمنا باید قبل از کاشی‌کاری تست اولیه لوله‌های فاضلاب صورت گیرد، که اگر نشتی دارند پیش از آن که هزینه زیادی اعمال شود، اشکال برطرف گردد. همچنین باید توجه داشت که لوله‌های آب سرد و گرم حداقل 10 سانتیمتر از هم فاصله داشته باشند که از اتلاف انرژی جلوگیری شود.
زمان اجرای تاسیسات در سقف وافل
اجرای تاسیسات می‌تواند بعد از اجرای سقف وافل صورت گیرد، چرا که تداخلی با اجرای سقف ندارد. اما اگر قرار باشد اجرای تاسیسات در داخل سقف وافل انجام شود، باید پس از تکمیل سقف و پیش از بتن‌ریزی لوله‌ها را جانمایی کرد و سپس عملیات بتن‌ریزی صورت گیرد.
نتیجه گیری
در این مقاله سعی کردیم پس از معرفی سقف وافل در کنار مزایا و معایب آن، روش‌ها و نکات نصب آن را برای بهبود کیفیت مورد بررسی قرار دهیم. به‌طور کلی در اجرای هر نوع سازه از جمله سقف وافل لازم است از مرحله‌ی طراحی نقشه تا پایان اجرا همه چیز پیش‌بینی شده و هنگام عملیات اجرا، درنظر گرفته شود. استفاده از روش‌های نصب استاندارد برای بهبود کیفیت نیز یکی از همین مراحل است که علاوه بر کاهش زمان یا هزینه اجرا، می‌تواند باعث افزایش کیفیت خروجی کار شده و حتی به استحکام و مقاومت سقف نیز کمک می کند.